Toplumu ilgilendiren her konuyla ilgili haber, bilgi, yorum içeren ve günlük yayın

Milattan 60 yıl kadar önce ünlü İmparator Julius Sezar, gündelik emirlerini kağıtlar üzerine yazdırıp, halkın okuması için bunları Roma duvarlarına astırdı. Bazı kaynaklar, gazetenin her şeyden önce bir haber verme aracı olduğu gerekçesi üzerinde durarak Sezar’ın duvarlara asılan bu gündelik bildirilerini de bir çeşit gazete olarak kabul ederler. Karşı fikri savunanlar ise, gündelik emirlerin yazılı bulunduğu kağıdın hiçbir zaman gazete olarak kabul edilemeyeceği fikrindedirler. Bu konunun ilmi ve tarihi tartışması bir tarafa bırakılacak olursa, herkes yeryüzündeki ilk gazetenin 1161 yılında Çin’de yayınlanmaya başladığı fikrindedir. Pekin’de yayınlanan ve ”Çing-Pao” adını taşıyan bu on iki sahifelik gazete, yüzlerce yıllık yayın hayatı boyunca yalnız ipek üzerine basılmak gibi ayrı bir özellik de taşımıştır. Avrupa’da ilk gazete ise, Çin’dekinden 344 yıl sonra, 1505 senesinde çıkmaya başladı. Bu matbaa makinesinin mucidi Gutenberg’in ülkesi olan Almanya’da yayın hayatına atılan ”Compia der neuen Zeitung” idi ve ”Zeitung” yani ”Gazete” adını taşımaktaydı. Aradan yüz yıl geçtikten sonra yine Almanya’da, bu kez Leipzig şehrinde ” Leipziger Zeitung”’ adında bir gazete ortaya çıktı. Bu, Avrupa’da yayınlanan ilk gündelik gazete olması bakımından büyük bir önem ve değer taşıyordu.

1755 yılında Ambroise Didot adında bir Fransız ”Punto” adını verdiği irili ufaklı harfleri ortaya çıkarınca dünya gazetelerinin yüzünde önemli değişiklik oldu. Friedrich Koenig adında bir Alman tarafından icar edilen silindir kazanlı baskı makinesi, süratli basımı ile gazetecilik tarihinde yeni bir çığırın açılmasına sebep oldu. Bu makine ile İngiltere’nin dünyaca ünlü ”Times” gazetesi 28 Aralık 1814 gecesi ilk büyük tirajını yaptı. Gazetenin günden güne büyük önem ve değer kazanması, yüksek tiraj yapılmasını zaruri kılıyordu. Ancak, elde mevcut makineler bu yüksek talebi karşılamaya müsait değildi. İşte bu ihtiyacı karşılayacak çareler arama çabasından 1846 yılında Almanya’da ilk rotatif adı verilen baskı makinesi doğdu. Bu kez dizgi sistemi baskı sistemine kıyasla çok yaya kalmıştı. Bunun çaresi de 1886 yılında, Amerika’ya yerleşmiş bulunan Alman asıllı Mergenthaler tarafından bulundu. Mergenthaler, elle harfleri teker teker yan yana getirmek suretiyle yapılan dizgi sistemini, daktilo klavyesine benzeyen bir sistem ile ortadan kaldırmıştı. ”Lnotype” adını verdiği bu makine, ufak harf kalıpcıkları sayesinde devamlı olarak satır halinde harf döktüğünden, elle yapılan dizgi sisteminde olduğu gibi baskıdan sonra bu harflerin tekrar kasalarına dağıtılması gibi hayli vakit alan mahzuru da ortadan kaldırmıştı.

Türkiye’de ilk Türkçe gazete 11 Kasım 1831 günü Padişah İkinci Mahmud’un emri ile çıkarılmaya başlamıştı. ”Takvim-i Vekai” adını taşıyan bu gazetede haberlerin yanı sıra makalelerde yer almıştı. Bunu, 1 Ağustos 1840 yılında William Churchill adındaki bir İngilizin İstanbul’da Türkçe olarak çıkardığı bir gazete izledi. Özel teşebbüs olarak ilk Türk gazetesi ise 21 Ekim 1860 günü Agah Efendi adında bir müteşebbis tarafından yayınlandı. ”Tercüman-ı Ahval” adını taşıyan bu gazete ünlü yazar Şinasi Efendinin en büyük yardımcısıydı. 

Cevap: Gazete

Diğer Sorular ve Cevaplar

Related posts